ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Κάθε δεσποτική εορτή της Εκκλησίας μας αποκαλύπτει στους πιστούς θεολογικές αλήθειες του μυστηρίου της θείας οικονομίας, οι οποίες είναι απαραίτητες για την σωτηρία μας. Έτσι και η εορτή της Μεταμορφώσεως μας αποκαλύπτει·

α´) Ότι ο Χριστός είναι Υιός Θεού και Θεός.

Το άκτιστο φως που βγαίνει μέσα από τον Χριστό και τον περιλούζει και λάμπει το πρόσωπό του ως ο ήλιος· η «φωτεινή νεφέλη», που είναι στην αγία Γραφή σημείο της παρουσίας του Θεού και η φωνή του Θεού πατρός που ακούγεται μέσα από τη νεφέλη να λέγει «ούτος εστίν ο υιός μου ο αγαπητός, εν ω ευδόκησα· αυτού ακούετε» και (Ματθ. 17,5)· ο Μωυσής και ο Ηλίας οι θεόπτες και μεγάλοι προφήτες που τον αναγνωρίζουν ως Κύριό τους και αποκαλύπτουν ότι ο Χριστός είναι Κύριος ζώντων και νεκρών, ότι δεν είναι ένας προφήτης σαν κι αυτούς, ότι δεν είναι κάποιος που εκφράζεται αντίθετα απ’ αυτούς και εναντίον του Θεού, όπως τον παρουσίαζαν οι Ιουδαίοι, και που συζητούν μαζί του για την «έξοδο του» (Λκ. 9,32)· οι μαθητές που πέφτουν κάτω μπρούμυτα έκπληκτοι και θαμπωμένοι από τη Θεοφάνια του Χριστού, όλα αυτά αποκαλύπτουν και παρουσιάζουν παραστατικά και με μεγαλοπρέπεια τη θεία φύση του Χριστού. Τη θεία φύση που κρυβόταν θεληματικά πίσω από την ανθρώπινη. Τη θεία φύση που ο Χριστός αποκαλύπτει σε όσους τον αναζητούν και είναι καλοπροαίρετοι και χωρίς δόλο (πρβλ. Ιω. 1, 42·46·48).

β´) Τη δόξα της ανθρώπινης φύσεως.

  

Κατά τη μεταμόρφωση του Χριστού, το ανθρώπινο του πρόσωπο και το ανθρώπινο του σώμα –που αργότερα σταυρώθηκε και θάφτηκε– αυτό έλαμπε, αυτό ακτινοβολούσε. Ακόμη και τα ρούχα που το καλύπταν κι αυτά έλαμπαν και ακτινοβολούσαν (Λκ. 9,29). Η λάμψη του σώματος του Χριστού επεκτεινόταν και σ’ αυτά. Συνεπώς στη Μεταμόρφωση, φάνηκε εκτός από την θεότητα του και η δόξα της ανθρώπινης του φύσεως. Η δόξα του νέου Αδάμ, που δεν μολύνθηκε ποτέ από την αμαρτία.

Η ανθρώπινη του φύση ήταν μεν δοξασμένη από τα σπλάχνα της Θεοτόκου, αλλά μέχρι τότε δεν φαινόταν. Κρατούντο τα μάτια των μαθητών και δεν την έβλεπαν. Τώρα όμως, για πρώτη φορά άνοιξαν, για να δουν αυτό που είχε ο Χριστός από τη στιγμή που ενανθρώπισε. Δηλαδή στην πραγματικότητα δεν μεταμορφώθηκε ο Χριστός, αλλά μεταμορφώθηκαν τα μάτια των μαθητών του πνευματικά, ώστε να μπορούν να δουν το άκτιστο φως. Το φως το οποίο θα φωτίζει την ανέσπερη βασιλεία του Θεού (Αποκ. 22,5).

Και με την πράξη του αυτή ήταν σαν να έλεγε ο Χριστός· «Προσέξτε· έτσι όπως λάμπω τώρα, έτσι θα λάμψετε και εσείς οι άνθρωποι. Όλοι οι πιστοί και αφοσιωμένοι χριστιανοί». Αυτό που είχε πει κάποτε σ’ ένα κήρυγμα του ότι «οι δίκαιοι εκλάμψουσι ως ο ήλιος εν τη βασιλεία του πατρός αυτών» (Ματθ. 13,43), έρχεται τώρα να το πιστοποιήσει και να το αποδείξει εμπειρικά. Και θα το πιστοποιήσει και αργότερα ο Χριστός, όταν θ’ αποστείλει το Πνεύμα το Άγιο, κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, και οι τότε πιστοί θα ζήσουν θείες εμπειρίες και θ’ αποκτήσουν κατά Θεό ένδοξα χαρίσματα. Και θα το πιστοποιεί συνεχώς δια του φωτισμού και της λάμψεως που εκπέμπουν οι ανά τους αιώνες άγιοί του.

Εμείς Τον προδώσαμε, αλλά Εκείνος δεν μας απαρνήθηκε (2ο Μέρος)

Ο άνθρωπος, αναλαμβάνοντας πια ο ίδιος με αυτοπεποίθηση τον καθορισμό της πορείας του, κυριεύτηκε από έπαρση και αλαζονεία. Η κακή χρήση της ελευθερίας του, πάλι, τον έκανε κακόβουλο και πεισματάρη. Η απομάκρυνση από το Θεό ολοκληρώθηκε με την αποστροφή και την ανταρσία εναντίον Του. Γι’ αυτό κι εκείνος εγκατέλειψε τους παραβάτες. Έτσι η ζωντανή ενότητα Θεού και ανθρώπου διασπάστηκε. Ο Θεός είναι παντού και συντηρεί τα πάντα, αλλά ενώνεται με ελεύθερα όντα μόνο όταν υποτάσσονται σ’ αυτόν. Κανενός το αυτεξούσιο δεν παραβιάζει.

Συντηρεί, βέβαια, και φυλάει ακόμα και τους πιο εγωιστές, αλλά δεν τούς πλησιάζει, δεν ενώνεται μαζί τους. Έτσι και οι προπάτορές μας αφέθηκαν μόνοι. Αν είχαν μετανοήσει έγκαιρα, ίσως ο Θεός να είχε επιστρέψει κοντά τους. Δυστυχώς, όμως, έμειναν αμετανόητοι. Παρά τα ολοφάνερα αποδεικτικά στοιχεία, ούτε ο Αδάμ ούτε η Εύα παραδέχτηκαν πως ήταν ένοχοι. Έτσι τιμωρήθηκαν με έξωση από τον παράδεισο. Συνήλθαν μετά την έξωσή τους, μα ήταν πια αργά. Δεν είχαν παρά να υπομείνουν τις συνέπειες της πτώσεώς τους, όπως τις υπομένει ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, που κατάγεται απ’ αυτούς. Ας ευγνωμονούμε τον πανάγαθο Θεό, που, μολονότι τον προδώσαμε, δεν μας απαρνήθηκε, δεν μας ξέχασε, δεν μας άφησε αβοήθητους. Μ’ ένα θαυμαστό τρόπο οικονόμησε την επανένωση μας μαζί του.

Ξανοίχτηκα αρκετά. Ας επικεντρώσουμε, λοιπόν, την προσοχή μας στο τι συνέβη μέσα στον άνθρωπο: Το πνεύμα, όσο ήταν σε ζωντανή κοινωνία με το Θεό και έπαιρνε θεία δύναμη απ’ αυτόν, είχε εξουσία πάνω στη ψυχή και το σώμα. Όταν διακόπηκε η κοινωνία του με το Θεό, διακόπηκε και η ενίσχυσή του με θεία δύναμη. Μόνο του και αδύναμο πια, δεν μπορούσε να κυβερνήσει τη ψυχή και το σώμα, που το αιχμαλώτισαν και το υπέταξαν. Στον άνθρωπο κυριάρχησε η διάνοια και, μέσω της διάνοιας, η σαρκικότητα. Έτσι ο άνθρωπος, από πνευματικός, έγινε διανοητικός και σαρκικός. Το αποδυναμωμένο πνεύμα δεν έχει, από τότε μέχρι σήμερα, εξουσία πάνω του. Είναι το ίδιο πνεύμα που πήρε εξαρχής από το Θεό, αλλά ανίσχυρο.

Γνωστοποιεί, πάντως, την ύπαρξή του κάπου-κάπου, άλλοτε με το φόβο του Θεού, άλλοτε με τα ξυπνήματα της συνειδήσεως και άλλοτε με το ανικανοποίητο από τα κτιστά πράγματα. Σ’ αυτές τις εκδηλώσεις δεν δίνουμε πολλή προσοχή. Μόλις που τις αντιλαμβανόμαστε, καθώς όλο το ενδιαφέρον μας είναι στραμμένο στις μέριμνες της επίγειας ζωής. Η διάνοια μας έχει αφοσιωθεί σ’ αυτή τη ζωή, μια ζωή υλική. Την επίγεια ζωή, τη ζούμε όλοι με σώμα, και καθετί σωματικά απτό φαίνεται αναγκαίο.

«Περί τηρήσεως τοῦ νοῦ» - Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν

Ἅγιος Ἡσαΐας ὁ Ἀναχωρήτης ~ Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν

 «27 κεφάλαια περί τηρήσεως τοῦ νοῦ »

 

1. Ἡ ὀργή εἶναι φυσική ἰδιότητα τοῦ νοῦ. Καί χωρίς ὀργή οὔτε στήν καθαρότητα φτάνει ὁ ἄνθρωπος, ἄν δέν ὀργιστεῖ ἐναντίον ὅλων τῶν πονηρῶν λογισμῶν πού σπέρνει μέσα του ὁ διάβολος. 

Καί ὅταν τόν βρῆκε ὁ Ἰώβ, ἔβρισε τούς ἐχθρούς του μ᾿ αὐτά τά λόγια: «Ἄτιμοι καί ἐξαχρειωμένοι, πού δέν ἔχετε κανένα καλό πάνω σας, πού δέν σᾶς θεωρῶ οὔτε σάν τούς σκύλους τῶν ποιμνίων μου.» (Ἰώβ 30:4). 

Ἐκεῖνος πού θέλει νά φτάσει στή φυσική ὀργή (δηλ. σ᾿ ἐκείνη πού στρέφεται ἐναντίον τοῦ διαβόλου καί τῶν παθῶν), κόβει ὅλα τά θελήματά του μέχρις ὅτου φτάσει στήν κατάσταση τοῦ νοῦ του, ὅπως τή δημιούργησε ὁ Θεός...

 

«οὕτος ὁ πτωχός ἐκέκραξε, καί ὁ Κύριος εἰσήκουσεν αὐτοῦ

καί ἐκ πασῶν τῶν θλίψεων αὐτοῦ ἔσωσεν αὐτόν» (Ψαλμ. 33:7)

«ἐγγύς Κύριος τοῖς συντετριμμένοις τήν καρδίαν

καί τούς ταπεινούς τῷ πνεύματι σώσει» (Ψαλμ. 33:19)

2. Ἄν ἀντιστέκεσαι στήν καταδρομή τοῦ διαβόλου καί δεῖς ὅτι ἐξασθένησε καί ὑποχωρεῖ, μή χαρεῖς, γιατί ἡ κακία τῶν πονηρῶν πνευμάτων δέν ἐξαντλήθηκε ἀκόμη, ἀλλά ἀκολουθεῖ πίσω ἀπό αὐτά.  

Ἑτοιμάζουν πόλεμο χειρότερο ἀπό τόν πρῶτο, τόν ἔχουν ἀφήσει πίσω ἀπό τήν πόλη καί τοῦ ἔδωσαν ἐντολή νά μή κινηθεῖ. Καί ἄν ἀντισταθεῖς σ᾿ αὐτούς, φεύγουν νικημένοι. Ἄν ὅμως ὑπερηφανευτεῖς ὅτι τούς ἔδιωξες καί ἀφήσεις ἀφύλαχτη τήν πόλη, τότε ἄλλοι ἔρχονται ἀπό πίσω καί ἄλλοι στέκονται ἐμπρός, καί ἡ ταλαίπωρη ψυχή ἀνάμεσά τους δέ βρίσκει καταφύγιο πουθενά.

Πόλη εἶναι ἡ προσευχή. ~ Ἀντίσταση εἶναι ἡ ἀντίκρουση τῶν πονηρῶν λογισμῶν στό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. ~ Βάση εἶναι ὁ θυμός.

Αόρατος Πόλεμος - Ἡ ἐλπίδα καὶ ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό.

ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

ΑΟΡΑΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Εἶναι πολὺ ἀναγκαῖο σε αὐτὸν τὸν πόλεμο, τὸ νὰ μὴν ἐμπιστευώμαστε τὸν ἑαυτόν μας, ὅπως εἴπαμε· παρόλα αὐτά, ἐὰν ἀπελπισθοῦμε μόνο, δηλαδή, ἐὰν ἀποβάλουμε, μόνον κάθε πεποίθησι τοῦ ἑαυτοῦ μας, βέβαια, ἢ τραποῦμε σὲ φυγή, ἢ θὰ νικηθοῦμε, καὶ θὰ κυριευθοῦμε ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς. 

Γι᾿ αὐτό, κοντὰ στὴ ὁλοκληρωτικὴ ἀπάρνησι τοῦ ἑαυτοῦ μας, χρειάζεται ἀκόμη καὶ ἡ πλήρης ἐλπίδα καὶ ἐμπιστοσύνη στὸ Θεό, ἐλπίζοντας δηλαδὴ ἀπὸ αὐτὸν μόνο κάθε καλὸν καὶ κάθε βοήθεια καὶ νίκη.Γιατὶ, καθὼς ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ὅπου εἴμαστε τὸ τίποτα, τίποτα ἄλλο δὲν περιμένουμε, παρὰ γκρεμίσματα καὶ πτώσεις γιὰ τὰ ὁποῖα καὶ πρέπει νὰ μὴν ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό μας τελείως...

Kατὰ αὐτὸ τὸν τρόπο θὰ ἀπολαύσουμε ὁπωσδήποτε ἀπὸ τὸν Θεὸν κάθε νίκη, ἀμέσως μόλις ὁπλίσουμε τὴν καρδιά μας μὲ μίαν ζωντανὴ ἐλπίδα σὲ αὐτόν, ὅτι θὰ λάβουμε τὴν βοήθειά του σύμφωνα μὲ ἐκεῖνο τὸ ψαλμικὸ «σ᾿ αὐτὸν ἔλπισε ἡ καρδιά μου καὶ βοηθήθηκα» (Ψαλμ. 27,9)...

Αὐτὴν τὴν ἐλπίδα, μαζὶ καὶ βοήθεια, μποροῦμε νὰ πετύχουμε γιὰ τέσσερις λόγους:
α) Γιατὶ τὴν ζητᾶμε ἀπὸ ἕνα Θεό, ὁ ὁποῖος μὲ τὸ νὰ εἶναι Παντοδύναμος, ὅ,τι θέλει μπορεῖ νὰ τὸ κάνῃ καὶ στὴ συνέχεια μπορεῖ νὰ βοηθήσῃ καὶ μᾶς.

β) Γιατὶ, τὴν ζητᾶμε ἀπὸ ἕνα Θεὸ ὁ ὁποῖος, ὄντας ἄπειρα σοφός, ὅλα, τὰ πάντα γνωρίζει μὲ πλήρη τελειότητα, καὶ ἑπομένως γνωρίζει ὅλο ἐκεῖνο ποὺ ταιριάζει στὴ σωτηρία μας.

γ) Γιατὶ ζητᾶμε αὐτὴ τὴν βοήθεια, ἀπὸ ἕνα Θεό, ὁ ὁποῖος, γιὰ νὰ εἶναι ἀτέλειωτα ἀγαθός, μὲ μία ἀγάπη καὶ θέλησι ποὺ δὲν περιγράφεται, εἶναι πάντα ἕτοιμος γιὰ νὰ δώσῃ ἀπὸ ὥρα σὲ ὥρα, καὶ ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμή, ὅλη τὴ βοήθεια ποὺ μᾶς χρειάζεται, γιὰ τὴν πνευματικὴ καὶ ὁλοκληρωτικὴ νίκη τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀμέσως ὅταν τρέξουμε στὴν ἀγκαλιά του μὲ σταθερὴ ἐλπίδα.

Καὶ πῶς εἶναι δυνατόν, ὁ καλὸς ἐκεῖνος Ποιμένας μας, ποὺ ἔτρεχε τριαντατρία χρόνια ἀναζητώντας τὸ χαμένο πρόβατο, μὲ τόσο δυνατὲς φωνές, ποὺ βράχνιασε ὁ λάρυγκας, ποὺ περπάτησε δρόμο τόσο κοπιαστικὸ καὶ ἀκανθώδη, ποὺ ἔχυσε ὅλο του τὸ αἷμα καὶ ἔδωσε τὴ ζωή, πῶς εἶναι δυνατόν, λέω, τώρα ποὺ αὐτὸ τὸ πρόβατο ἀκολουθεῖ πίσω του, καὶ μὲ ἐπιθυμία φωνάζει, καὶ τὸν παρακαλεῖ, νὰ μὴ γυρίσῃ σὲ αὐτὸ τοὺς ὀφθαλμούς του; 

πῶς μπορεῖ νὰ μὴν τὸ ἀκούσῃ; καὶ νὰ μὴν τὸ βάλη στοὺς θείους του ὥμους, κάνοντας γιορτὴ μὲ ὅλους τοὺς Ἀγγέλους τοῦ οὐρανοῦ;

καὶ ἂν ὁ Θεός μας δὲν παύει ἀπὸ τὸ νὰ γυρεύῃ μὲ μεγάλη ἐπιμέλεια καὶ ἀγάπη, νὰ βρῇ κατὰ τὴν εὐαγγελικὴ παραβολή, τὴ χαμένη δραχμή, τὸν τυφλὸ καὶ κωφὸ ἁμαρτωλό, πῶς γίνεται τώρα νὰ ἐγκαταλείψη αὐτόν, ποὺ σὰν χαμένο πρόβατο, φωνάζει καὶ καλεῖ τὸν δικό του Ποιμένα; καὶ ποιὸς θὰ πιστέψη ποτέ, πὼς ὁ Θεός, ποὺ χτυπάει πάντα τὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου, ἐπιθυμώντας νὰ μπῆ μέσα καὶ νὰ δειπνήσῃ, σύμφωνα μὲ τὴν ἱερὴ Ἀποκάλυψι (1), δίνοντας σὲ αὐτὸν τὰ χαρίσματά του, ὅτι, ὅταν τοῦ ἀνοίγῃ τὴν καρδιὰ ὁ ἄνθρωπος καὶ τὸν προσκαλῇ, αὐτὸς θὰ ἔπρεπε νὰ κάνῃ μὲ τὴν θέλησί του τὸν κωφὸ καὶ νὰ μὴ θέλῃ νὰ μπῆ;

Ὁ δ᾿ τρόπος γιὰ ν᾿ ἀπόκτηση κάποιος αὐτὴν τὴν στὸ Θεὸν ἐλπίδα καὶ βοήθεια, εἶναι τὸ νὰ τρέξη μὲ τὴν μνήμη του στὴν ἀλήθεια τῶν θείων Γραφῶν, οἱ ὁποῖες, σὲ τόσα μέρη ἂς δείχνουν φανερά, ὅτι δὲν ἔμεινε ποτὲ ντροπιασμένος καὶ ἀβοήθητος, ὅποιος ἔλπισε στὸν Θεό.

«Κοιτάξτε τὶς ἀρχαῖες γενεὲς καὶ στοχασθῆτε· ποιὸς ἐμπιστεύθηκε στὸν Κύριο καὶ καταντροπιάσθηκε;» (Σειρὰχ 2,9).(2)

Μὲ τὰ τέσσαρα λοιπὸν αὐτὰ ὅπλα ὁπλίσου, ἀδελφέ μου. Καὶ ἄρχισε τὸ ἔργο, καὶ πολέμησε γιὰ νὰ νικήσῃς· 

καὶ βέβαια ἀπὸ αὐτὰ θὰ ἀποκτήσῃς, ὄχι μόνον τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἐλπίδα στὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ τὴν ὁλοκληρωτικὴ ἀπελπισία στὸν ἑαυτό σου, γιὰ τὴν ὁποία δὲν παραλείπω νὰ σοῦ ὑπενθυμίσω καὶ σὲ αὐτὸ τὸ κεφάλαιο, ὅτι ἔχεις πολλὴ ἀνάγκη ἀπὸ τὴν γνῶσι της· ἐπειδή, στὸν ἄνθρωπο εἶναι τόσον πολὺ προσκολλημένη ἡ ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό του, ὅτι εἶναι κατὰ κάποιον τρόπο κάτι καὶ τόσο λεπτή, ποὺ σχεδὸν πάντα ζῇ κρυφὰ μέσα στὴν καρδιά μας, καὶ μᾶς φαίνεται πὼς δὲν ἔχομε ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό μας καὶ ἔχομε ἐλπίδα στὸ Θεό.

Ὁπότε, γιὰ νὰ φεύγῃς ἐσύ, ὅσο μπορεῖς, αὐτὴ τὴν μάταιη ὑπόληψι, καὶ νὰ ἐργάζεσαι μὲ τὴν ἔλλειψι ἐπιστοσύνης στὸν ἑαυτό σου καὶ μὲ τὴν ἐλπίδα στὸ Θεό, εἶναι ἀνάγκη νὰ προπορεύεται ἡ σκέψις τῆς ἀδυναμίας σου, πιὸ πρὶν ἀπὸ τὴν σκέψη τῆς παντοδυναμίας τοῦ Θεοῦ, καὶ πάλι αὐτὲς οἱ δυὸ μαζὶ νὰ προπορεύωνται πρὶν ἀπὸ κάθε μας πρᾶξι.

1. Τὰ λόγια της Ἀποκαλύψεως εἶναι αὐτά: «Νά, στέκομαι μπροστὰ στὴν πόρτα καὶ κτυπῶ. Ἂν κάποιος ἀκούσῃ τὴν φωνή μου καὶ μοῦ ἀνοίξῃ τὴν πόρτα, θὰ μπῶ στὸ σπίτι του καὶ θὰ δειπνήσω μαζί του κι αὐτὸς μαζί μου» (3, 20).

2. Γιὰ αὐτὸ καὶ ὁ βασιλεὺς Αὔγαρος, ἀφοῦ ἀναστήλωσε τὴν ἀχειροποίητη εἰκόνα τοῦ Κυρίου μας, πάνω στὴν Πόρτα τῆς πόλης Ἔδεσσα, ἔγραψε καὶ αὐτὰ τὰ λόγια σὲ αὐτὴ «Χριστὲ ὁ Θεός, ὁ εἰς σὲ ἐλπίζων, οὐκ ἀποτυγχάνει ποτέ» (ἀπὸ τὸν Συναξαριστὴ τῆς ις᾿ τοῦ Αὐγούστου).

Οσίου Νικοδήμου του Αγιορείτου - Αόρατος Πόλεμος

Ἀπόδοση στὴ νέα Ἑλληνική: Ἱερομόναχος Βενέδικτος
Ἔκδοση Συνοδείας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου,
Νέα Σκήτη, Ἅγιον Ὄρος - orthodoxfathers.com

Η ευγένεια

Για την ευγένεια.

Μεγάλο κεφάλαιο η ευγένεια για τον πιστό άνθρωπο.

Συνήθως όμως, η συμπαθητική αυτή αρετή της ευγενείας, μπαίνει από τους πολλούς στο περιθώριο, και θεωρείται μια υπόθεση ξεπερασμένη, που για να σταθής σήμερα, πρέπει να σε διακρίνει το θράσος, η ελευθεροστομία και η αναίδεια.

Η ευγένεια, θεωρείται σήμερα, νόμισμα απηρχαιωμένο, που θέση δεν έχει στην σύγχρονη ζωή.

Ωστόσο, οι αντιλήψεις αυτές προδίδουν παρακμή και εκφυλισμό στις ανθρώπινες κοινωνικές σχέσεις.

Η ευγένεια ποτέ δεν ξεπέφτει, όπως κι' η μάνα που τη γέννησε, η αγάπη, γιατί γνήσιο παιδί της αγάπης είναι.

Η ευγένεια συγκαταλέγεται στο σύνολο των χριστιανικών αρετών και είναι δείκτης της πνευματικής καλλιέργειας.

Η διατήρηση της ευγενείας, τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική ζωή είναι κάτι αρκετά δύσκολο.

Λίγοι άνθρωποι μπορούν να καυχηθούν ότι διατηρούν την ευγένειά τους και στον ιδιωτικό και απόλυτα προσωπικό τους βίο.

Ένας τέτοιος στάθηκε ο Απόστολος Παύλος.

Φυλακισμένος στη Ρώμη, γράφει στη Β΄του Επιστολή στον Τιμόθεο: «Σύ παρηκολούθηκάς μου τη διδασκαλία τη αγωγή, τη προθέσει» (γ 10).

Εσύ παιδί μου, του γράφει, έζησες την διαγωγή μου και αντελήφθης τις εσώτατές μου προθέσεις.

Σπάνιο πράγμα, να μπορεί κανείς να προβάλει στους συνεργάτες του, σε κείνους μάλιστα που τόσο καιρό έζησαν μαζί του, μια ζωή αγία που να λαμπυρίζει μέσα από το κρύσταλλο της ευγενείας του. Θα πρέπει, όσοι πλησίαζαν τον Απόστολο, να έφευγαν διαφορετικοί.

Είχε ένα κάτι, που αιχμαλώτιζε τους συνομιλητές του. Ή καλύτερα, ήταν ο ίδιος κάτι. Ήταν ευγενής.

Η ευγένεια πάντοτε καλλιεργήθηκε από τα γνήσια χριστιανικά αναστήματα.      

Αντικαθρεπτίζει δε πάντοτε, την εσωτερική ομορφιά της ψυχής.

Ευγένεια, δεν είναι η υψηλή καταγωγή, αλλά η καλλιεργημένη ψυχή. Μπορεί κανείς να είναι ευγενής στην καταγωγή και δούλος στην ψυχή.

Η ευγένεια δεν κάνει διακρίσεις. Είναι η ίδια για όλους. Συμπεριφέρεται καλά, τόσο στον διάσημο άνθρωπο, όσο και στον άσημο. Στον μικρό, εξ' ίσου και στον μεγάλο.

Όπως η αγάπη «ού ζητεί τα εαυτής», έτσι και η ευγένεια δεν ζητά τα ίσα για να προσφερθεί. Προσφέρεται ότι κι αν συναντήσει μπροστά της. Πουθενά δεν συναντάς την αληθινή αγάπη χωρίς την ευγένεια. Και ποτέ δεν βρίσκεις την αληθινή ευγένεια χωρίς την αγάπη.

Η ευγένεια είναι ένας από τους πιο όμορφους ανθούς της αγάπης.

Είναι το ξεχείλισμα, ότι ωραίου υπάρχει μέσα στην καρδιά.

Ελευθερία Το σμίλεμα του προσώπου

«-Λεύτεροι!
Λευτερωμένοι κι από τη λευτεριά πιο πέρα.
Πιο πέρα πού: ο νους μου δεν το χωράει
Πιο πέρα από τη λευτεριά σύντροφε κουράγιο!» Ν. Καζαντζάκης

Εγωκεντρική ελευθερία
Η δυνατότητα ικανοποίησης των εγωϊκών αναγκών. Η συμπεριφορά εκφράζει τις ατομικές διαθέσεις. Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί την γύρω του πραγματικότητα για να εκπληρώσει τους πόθους του. Οι αγώνες του διεκδικούν δικαιώματα. Ο εαυτός του είναι πάνω απ’ όλα.
Εθνική ελευθερία
Η ανεξαρτησία ενός κράτους ή ενός λαού από τις αυθαιρεσίες άλλου κράτους ή κάποιων ατόμων. Η δυνατότητα εδαφικής, οικονομικής, πολιτιστικής και θρησκευτικής αυτονομίας, αυτοδιάθεσης και αυτοδιαχείρισης. Ισότιμες σχέσεις σε διακρατικό επίπεδο. Το «εγώ» διαρρηγνύει τα όρια του και βιώνει την ενότητα με το «εμείς».
Κοινωνική ελευθερία
Ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης και επαγγελματικής αποκατάστασης. Δυνατότητα εξάσκησης των πολιτικών δικαιωμάτων του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Ελευθερία έκφρασης, δημοσίευσης και συνδικαλισμού. Σεβασμός των μειονοτήτων και της διαφορετικότητας.
Ψυχολογική ελευθερία
Αρμονική σύνθεση των αντίρροπων εσωτερικών εντάσεων, ροπών και διαθέσεων. Ψυχοσυναισθηματική ωρίμανση. Αυτογνωσία και αυτοέλεγχος. Δυνατότητα συνειδητής απεξάρτησης από οικογενειακά και κοινωνικά πρότυπα. Δυνατότητα επικοινωνίας. Δημιουργική στάση απέναντι στις αντιξοότητες. Ανάπτυξη και έκφραση των χαρισμάτων.
Υπαρξιακή ελευθερία
Αγωνία μεταξύ ουρανού και γης. Αναζήτηση στις ακρώρειες του εγκοσμίως βιοτεύειν. Διακύβευση των όρων της ενθαδικής εμπειρίας. Υπέρβαση των ορίων του ορθού λόγου και των φαινομένων. Ψηλάφηση του μηδενός. Έρως της έσχατης αλήθειας.
Πνευματική ελευθερία
Γεύση της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Η ελευθερία δεν είναι εξωτερικός όρος, αντικειμενική συνθήκη, κατάσταση πραγμάτων. Είναι συναίσθηση ολοκλήρωσης, πληρότητας, νοήματος και τελείωσης της υπάρξεως. Η αποδέσμευση από τους όρους του κόσμου. Η α-προσ-πάθεια, δηλαδή η εκμηδένιση της εμπαθούς προσκολλήσεως στα δεδομένα των εγκόσμιων συνθηκών. Ελευθερία είναι η υπέρβαση των παθών, η κοινωνία με τον Θεό, η εμπειρία της αδιάλειπτης προσευχής.

Η θεογνωσία είναι απαραίτητη προϋπόθεση αυτογνωσίας. Χωρίς την γνώση του Θεού η γνώση του εαυτού είναι εντελώς παραπλανητική. Η ανάλυση του ψυχικού βάθους δίχως νηπτικές και θεολογικές προϋποθέσεις, αποκαλύπτει μόνο τις υποσυνείδητες δομές, ενορμήσεις και συμπλέγματα του ψυχισμού. Η ψυχολογική γνώση του εαυτού ισοδυναμεί με την έρευνα των υποσυνείδητων διεργασιών. Ο άνθρωπος νοείται ως πεδίο συγκρούσεων, αναγκών και παρορμήσεων. Είναι ο απρόσωπος δέσμιος των συνθηκών του κόσμου και της ψυχής του.
Η τέλεια γνώση του εαυτού προϋποθέτει ανάλυση ύψους. Ιχνηλασία των μυστικών δυνατοτήτων των πνευματικών, χαρισματικών δομών της υπάρξεως. Η συνειδητοποίηση και καλλιέργεια αυτών των δυνατοτήτων αποκαλύπτει την ανθρώπινη ταυτότητα ως πρόσωπο, εικόνα θεού. Αυτή η βιωματική πραγματικότητα της αποκάλυψης του εαυτού μέσα στον θεό εν Αγίω Πνεύματι, είναι η εμπειρία της όντως ελευθερίας.
Η ζωντανή δύναμη της θείας Χάριτος ειρηνεύει, γεμίζει, νοηματοδοτεί και αναπαύει. Με την βοήθεια αυτής της δύναμης, ο άνθρωπος ζει μέσα στον κόσμο σχετίζεται και χρησιμοποιεί τα δεδομένα του κόσμου αλλά δεν ανήκει στον κόσμο. Περιέχεται από τον Θεό. Κατέχεται από την Αγάπη Του. Αυτή η θεία αρπαγή είναι η αγία ελευθερία, η υπερτέρα πάσης απελευθερώσεως.

Τραυματικές και πνευματικές αρχετυπικές μνήμες.

 

 

Όταν το παρελθόν κινεί τα νήματα του παρόντος

Η ψυχολογία μας διδάσκει
πώς στην ψυχή δεν υπάρχει
κατά κάποιο τρόπο τίποτε παλαιό,
τίποτε που να μπορεί
να εξαλειφθεί πράγματι οριστικά. Karl Jung

Το παρελθόν είναι ζωντανό. Οι έντονες εμπειρίες του βιωμένου χρόνου είναι χαραγμένες στην μνήμη. Η ιστορία της ζωής του προσώπου αποκαλύπτεται, σε κάποιο βαθμό, συμπυκνωμένη στο παρόν κάθε εμπειρίας και συμπεριφοράς.

Τραυματικές μνήμες

Η ενεργοποίηση στο παρόν βιωμένων εμπειριών του παρελθόντος είναι συχνό ψυχολογικό φαινόμενο.

Για παράδειγμα ένας χωρισμός μπορεί να είναι αβάσταχτος εφ΄ όσον ενεργοποιεί το αίσθημα της εγκατάλειψης από την μητέρα, στην παιδική ηλικία. Ο πόνος του χωρισμού ενεργοποιεί και ενεργοποιείται από την πρωτογενή αρχέτυπη αρνητική εμπειρία.

Ας εξετάσουμε μια συγκεκριμένη περίπτωση.

Ο Γιώργος αισθάνεται άγχος και φόβο όταν βρίσκεται κοντά σε ανθρώπους. Αποφεύγει συστηματικά τους τόπους όπου συχνάζει πολύς κόσμος (λεωφορεία, κινηματογράφους, δημόσιες υπηρεσίες, κ.λ.π.). Οι επαγγελματικές του δραστηριότητες αποτυγχάνουν. Δεν έχει σχέση με κοπέλα. Οι γνωστοί του, τον αποφεύγουν. Κλείνεται ώρες στο σπίτι, κοιμάται πολύ, και αισθάνεται απογοήτευση και απόγνωση. Η μητέρα του Γιώργου δυναμική, επεμβατική και υπερπροστατευτική φρόντιζε πάντοτε, χωρίς να το θέλει, να αμφισβητεί τις ικανότητές του. Διαμαρτυρόταν, γκρίνιαζε και διόρθωνε κάθε του κίνηση. Έτσι ο Γιώργος απόκτησε την πεποίθηση πως είναι ανίκανος για όλα. Οι άλλοι - συνδεδεμένοι υποσυνείδητα με το πρόσωπο της μητέρας (του σημαντικότερου άλλου) - επενδύθηκαν και αυτοί με τα αρνητικά απειλητικά φορτία. Ο Γιώργος για ν’ αποφύγει τον κίνδυνο κλείνεται στον εαυτό του, επιδιώκοντας μια χαμηλή ισορροπία στα πλαίσια της απομόνωσης. Η συνεχής τραυματική εμπειρία του κοντά στην μητέρα, του δημιούργησε μία εστία ψυχικής οδύνης. Ένα τραυματικό σημείο ευαισθησίας που τον κάνει να πονά ακόμη και για ασήμαντα αρνητικά γεγονότα. Δεν βασανίζεται επειδή αντιμετωπίζει σημαντικές δυσκολίες αλλά επειδή το παρόν αγγίζει ευαίσθητες χορδές του παρελθόντος. Η ελάχιστη αγχώδης εμπειρία που προκύπτει από τις διαπροσωπικές σχέσεις του παρόντος πυροδοτεί την πρωτογενή, θεμελιώδη, αγχώδη εμπειρία του παρελθόντος. Ο Γιώργος για να απομακρυνθεί από τον πόνο, απομακρύνεται από τα ερεθίσματα που θα μπορούσαν να τον προκαλέσουν. Έτσι σφραγίζεται, όλο και περισσότερο στο ιδιωτικό κλουβί της ερημιάς του. Στεγανοποιεί την ύπαρξή του και βυθίζεται στην απόγνωση.

Πνευματικές μνήμες

Παρόμοια με τις αρνητικές εμπειρίες εγχαράσσονται στο ασυνείδητο ως αρχετυπικές μνήμες και οι πνευματικές εμπειρίες. Με την αγαθή προαίρεση και τη νηπτική πορεία κάθαρσης των αισθήσεων, ο άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί πνευματικές αλήθειες, να βιώσει την χάρι του Αγίου Πνεύματος και να γίνει κοινωνός των ακτίστων ενεργειών του Θεού. Όμως η βιωματική συμμετοχή, συναίσθηση, εμπειρία και γεύση του Αγίου Πνεύματος δεν είναι συνεχής και αμετάβλητη. Ο άνθρωπος επιστρέφει, προσγειώνεται στην αντικειμενική πραγματικότητα. Αυτό όμως που του δίνει κουράγιο για τη συνέχιση του πνευματικού αγώνα είναι η βιωματική ανάμνηση της πνευματικής εμπειρίας της Χάριτος του Θεού. Αυτή η μνήμη εγγράφεται στον ψυχισμό ως προσωπικό πνευματικό αρχέτυπο.

Σ’ αυτά τα αρχέτυπα θεμελιώνεται η πίστη και η ελπίδα στον Θεό. Τις στιγμές της απελπισίας και της απογοήτευσης αυτές οι πνευματικές μνήμες λειτουργούν ως μήτρες υποστήριξης, τροφοδότησης και νοηματοδότησης για τον συντετριμμένο ψυχισμό. Είναι οι ανοδικές μνήμες, οι χαριτόβρυτες καβάτζες, τα σωστικά σημεία, τα ελπιδοφόρα στίγματα, οι φωτεινές εστίες, τα προσωπικά πνευματικά αρχέτυπα που συγκροτούν, ανορθώνουν και διαυγάζουν τις πνευματικές δυνατότητες της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ο άνθρωπος ανίσταται αιχμαλωτισμένος από την δύναμη του Πνεύματος. Το ’γιο Πνεύμα τον έλκει, τον ρουφά, τον οδηγεί και τον ανάγει στην διάσταση του ιερού.

Χωρίς αυτές τις πνευματικές εμπειρίες παραμένει έρμαιο των εφήμερων μεταπτώσεων της καθημερινότητας.

Πέρα από την «οντικότητα» των συναισθημάτων άρχει η οντολογία του Πνεύματος.

Πίσω από τις συναισθηματικές πληγές κρύβονται οι δαιμονικές επενέργειες.

Μέσα από τις πνευματικές εμπειρίες φανερώνεται,

η ζωντανή Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Η ελευθερία της ανθρώπινης προαίρεσης παλεύει με τον Θεό και το διάβολο. Η μέγιστη δυνατότητά της είναι η αφιέρωση και η υποταγή στο άπειρο έλεος της Θείας Αγάπης.

Η Ψυχολογία του «Μαύρου».

Σημειώσεις


Αν κάτι δεν πετύχει,
παραδέξου το με ειλικρίνεια
και δοκίμασε κάτι άλλο.
Αλλά πάνω απ’ όλα,
δοκίμασε κάτι.
Franklin D. Roosevelt

Ορίζοντες νυχτωμένοι. Κυκλοφοράμε ξενέρωτοι στη φρίκη. Το σπίτι κόλαση. Οι γέροι, μια ζωή στην πρίζα. Η δουλειά σπάει μπαλάκια. Η γκόμενα χαμένη ιστορία. Όλο το σύμπαν γόπα τελειωμένη. Όλα πουλημένα. Χτυπάμε τη μαυρίλα με το μαύρο. Τη γλιστράμε στο παραμύθι. Αλλά η φάση κόβεται και πισωγυρίζουμε στα ίδια.
Αγκομαχάμε μια ζωή στο χώμα. Αποζητώ μάταια λίγο φως ν’ ανασάνω και με πνίγει η κόλαση.
Τα συμπτώματα της κοινωνικής και πολιτισμικής παθολογίας προσβάλλουν όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Από τις οικογενειακές και επαγγελματικές σχέσεις μέχρι την πολιτική, την τέχνη και τη θρησκεία.

Το χασίς είναι η διαμαρτυρία της απόγνωσης. Σύμπτωμα των περιθωριακών του πολιτισμού της Νέας Εποχής.
Ο πότης βιώνει μέχρι το κόκαλο την κενότητα του σύγχρονου κόσμου και αποζητά να γιατρέψει την απελπισία του μέσα από την εμπειρία της «μαστούρας». Το χασίς είναι το ψυχοφάρμακο της πιάτσας.
Η χρήση βιώνεται ως έξοδος, φυγή, ελευθερία, ησυχασμός. Στη χρήση αναζητείται η θεραπεία από τον οδύνη, η δραπέτευση από την στενότητα μιας μίζερης καθημερινότητας, η χαλάρωση από την πίεση εξουθενωτικών διαπροσωπικών σχέσεων, η καταπράυνση ενδοψυχικών συγκρούσεων, η άρση της κοινωνικής αποξένωσης, η λήθη της οικονομικής αθλιότητας.
Η χρήση είναι η μέθοδος αυτοβοήθειας που προσφέρει το πεζοδρόμιο. Προσπάθεια άμεσης μεταμόρφωσης του υπαρξιακού ορίζοντα. Εισαγωγή στην βιωματική του ονείρου.
Ο χρήστης αποζητά την έξοδο από την σφαίρα της οδύνης. Η παρόρμησή του έχει πρωτογενώς μεταφυσική ρίζα. Είναι εραστής του παραδείσου. Η εμπειρία της απελπισίας λειτουργεί ως αρχέγονο, ασυνείδητο κίνητρο για την αναζήτηση της λύτρωσης. Η μαστούρα είναι το υποκατάστατο του νοήματος, της αυτοπραγμάτωσης και της προσωπικής ττελείωσης
Από την άλλη πλευρά η κοινωνική πραγματικότητα της αγοράς και του θεάματος μοιάζει με ποικιλόμορφη χασισοφυτεία. Από παντού ξεπετάγονται προκλήσεις για ψυχική μαστούρα και εξάρτηση. Διακοσμημένοι φραγμοί που μπλοκάρουν περίτεχνα τη φανέρωση της αληθινότητας.
Κουρδιστοί πολίτες, ντυμένοι το κλουβί του μάταιου ιδιωτικού ευτυχισμού. Λειτουργοί εγωκεντρικής ιστορίας αυτοβολέματος. Και στο περιθώριο της ιστορικής πλοκής, ταλαίπωροι πότες συντρίβονται κάτω από το βάρος των κοινωνικών αδιέξοδων, των οικογενειακών συγκρούσεων και των χαμηλών αντοχών τους.

Θύματα και συνδημιουργοί του αποπροσανατολισμού παρακολουθούμε «τακτοποιημένοι» τους απροσάρμοστους επιβιώνοντας δίχως νόημα και προορισμό. Δεν χρησιμοποιούμε βέβαια όλοι απαγορευμένες τοξικές ουσίες. Είμαστε όμως όλοι εξαρτημένοι. Όχι τόσο από τα χάπια του ιδιωτικού μας ψυχιάτρου, όσο από τα σύγχρονα είδωλα του ευδαιμονισμού και τις ατομικές μας καβάτζες. Διότι δεν πρέπει, να ξεχνάμε ότι η δυστυχία είναι σύμπτωμα εκκοσμίκευσης. Και ότι το πρόβλημα της ανθρώπινης οδύνης λύνεται μόνο με πνευματική-εσχατολογική υπέρβαση των όρων της εγκοσμιότητας.

Nηπτική λύσις στο πρόβλημα της κατανοήσεως και της μεταφράσεως των Λειτουργικών Κειμένων (π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος)

alopsis

(Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, επάνω στο χωρίο του κατά Λουκάν Ευαγγελίου, κεφάλαιο 8ο, στίχοι 5 έως 15, στα πλαίσια της ερμηνείας του κηρύγματος της Κυριακής, που έγινε την Κυριακή στις 17-10-2010.)

Ερμηνευτική προσέγγιση της παραβολής του σπορέως σε κυριακάτικο κήρυγμα
Η παραβολή του σπορέως που ακούσαμε στο σημερινό Ευαγγέλιο, η τόσο γνωστή, αλλά και τόσο άγνωστη, είναι, σε ένα πρώτο κοίταγμα πολύ εύληπτη και πολύ κατανοητή. Τόσο κατανοητή και γνωστή στο πλήρωμα του λαού της Εκκλησίας μας, που θα ερωτούσε κανείς «τι άλλες ερμηνευτικές προσεγγίσεις θα μπορούσε να κάνει κάποιος ,παρά να μιλήσει για τα γνωστά»;Κι όμως με το ίδιο αυτό κείμενο με αυτά τα λόγια του Χριστού μας ανοίγεται ένα πολύ μεγάλο θέμα, το οποίο αφορά τον κάθε Χριστιανό και είναι το πώς κατανοούνται μέσα στην Εκκλησία τα λειτουργικά κείμενα. Πως μπορούμε να ζήσουμε τα κείμενα; Πολλοί λένε ότι «δεν καταλαβαίνουμε τι γίνεται στα τελούμενα μέσα στην εκκλησία».

Το κείμενο αυτό του σημερινού Ευαγγελίου με απλό και θεολογικό τρόπο δίνει απάντηση στο πως θα μπορούμε να κατανοούμε τα κείμενα αυτά. Η απάντηση που δίνει εδώ ο Χριστός όταν Του λένε οι μαθητές Του «τι σημαίνει αυτή η παραβολή;» είναι στο πρώτο άκουσμά της προβληματική. Τους λέει: «Εσείς είστε εδώ για να ακούτε τα μυστήρια του Θεού. Οι άλλοι θα τα ακούνε σε παραβολές». Δηλαδή, το μυστήριο είναι τόσο εύκολο να κατανοηθεί; Ενώ η παραβολή που είναι μια απλή διήγηση είναι δύσκολη; Μάλιστα, όπως φαίνεται μέσα στο κείμενο ο Χριστός προβάλλει και μια πρόσθετη δυσκολία όταν λέγει ότι: «σε αυτούς μιλώ με παραβολές για να φαίνεται ότι βλέπουν, ενώ δεν βλέπουν και για να φαίνεται ότι ακούν, ενώ δεν ακούν». Αλλά, γιατί να υπάρχει αυτή η δυσκολία;

Πέρα απ᾽ όλη αυτή την δυσκολία όμως αυτή η παραβολή του σπορέως με τα ίδια τα λόγια του Χριστού ανοίγει ένα πολύ μεγάλο θέμα. Το θέμα της κατανοήσεως των λόγων της Εκκλησίας. Δίνει όμως και το κλειδί του ξεκλειδώματος αυτού του «γρίφου», θα έλεγα, που αφορά πολλές φορές τον λαό μας και που έχει ταλαιπωρήσει την Εκκλησία με τις προσπάθειες μεταφράσεως των λειτουργικών κειμένων, των ακολουθιών κ.λ.π., οι οποίες έχουν δημιουργήσει πολυποίκιλες μορφές διαταράξεως της ισορροπίας της Εκκλησίας.

Ας δούμε όμως τι κρύβεται στην ρίζα, στον πυρήνα αυτού του κειμένου του σημερινού ευαγγελίου και ας ψάξουμε να δούμε πού είναι οι λύσεις του προβλήματος αυτού. Ας ξεκινήσουμε με αυτό που λέει ο Χριστός: «ίνα βλέποντες μη βλέπωσι και ακούοντες μη ακούωσι». Τι θα πει αυτό; Ότι μπορώ να βλέπω κάτι και ταυτόχρονα να μην το βλέπω; Βεβαίως. Άμα δεν έχω βαθύ κοίταγμα, άμα δεν έχω καθαρές αισθήσεις μπορεί να βλέπω κάτι και αν έχω κάποια μορφή ειδικής μυωπίας να μην το βλέπω. Μπορεί να νομίζω ότι το βλέπω, αλλά στην πραγματικότητα να μην το βλέπω. Ή αν έχω κάποια πάθηση στον εγκέφαλό μου οι άλλοι μπορεί να νομίζουν ότι ακούω τους ήχους και πως βλέπω τα διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα και όμως εγώ να μην τα καταλαβαίνω. Άρα πολλές φορές μπορεί να υπάρχει μια βαθιά εσωτερική έλλειψη μέσα μας που δεν μας αφήνει να κατανοήσουμε αυτό που βλέπουμε και ακούμε.

Και εδώ ακριβώς ο Χριστός ανοίγει με έναν μοναδικά απλό τρόπο τον δρόμο στην νηπτική και ασκητική θεωρία της Εκκλησίας μας. Η πρότασή Του, που θα την δούμε αμέσως τώρα είναι ακριβώς το να μπούμε στην νηπτική διαδικασία της Εκκλησίας μας και στην κάθαρση των παθών όπου τότε όλα θα γίνονται κατανοητά. Έξω απ᾽ αυτήν και τα απλά πράγματα θα είναι ακατανόητα και το απλό «Κύριε ελέησον» θα είναι ακατανόητο και το «Παράσχου Κύριε» θα είναι ακατανόητο και το «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» θα είναι ακατανόητο, όλα και τα κατανοητά και τα ακατανόητα και τα μυστήρια και τα μη μυστήρια θα είναι ακατανόητα για τον νου του ανθρώπου αν δεν μπει στην πρόταση του Χριστού που κρύβει μέσα της ακριβώς αυτή τη νηπτική θεωρία.

Πιο συγκεκριμένα ποια είναι αυτή η πρότασή Του;

Η πρότασή Του ανοίγει τον δρόμο σε τρεις φάσεις: Τις αποκαλύπτει ο ίδιος ο Χριστός πολύ απλά στα τρία επίπεδα της διηγήσεως της παραβολής του σπορέως. Αυτά ήταν ο σπόρος που πέφτει στον δρόμο, ο σπόρος που πέφτει στην πέτρα και ο σπόρος που πέφτει μέσα στα αγκάθια. Στην ερμηνεία της περιπτώσεως του σπόρου που πέφτει στον δρόμο λέγει: «Κοιτάξτε έρχεται ο διάβολος και παίρνει αυτό που έχετε στον νου σας». Έτσι ανοίγει την πρώτη φάση της νηπτικής θεωρίας που είναι η πρόσληψη, ο «συνδυασμός» των λογισμών, των πειρασμών και των οποιωνδήποτε διαλογισμών. Βασικό μέγεθος για μια επικειμένη πτώση μας ή για τα περαιτέρω πάθη μας είναι η κουβέντα που κάνουμε με τον διάβολο, ο «συνδυασμός» λένε οι Πατέρες που κάνουμε με τον διάβολο. «Συνδυασμός» σημαίνει αποδοχή του πειρασμού. Είναι το πρώτο μέγεθος. Το λέει ο Χριστός: « Έρχεται ο διάβολος και παίρνει [τον λόγο του Θεού που έχει σπείρει ο Θεός στην ψυχή του ανθρώπου]». Βάζει λοιπόν τον ακροατή της παραβολής στο πρώτο στάδιο της νηπτικής θεωρίας που είναι ότι δεν πρέπει ο άνθρωπος να κουβεντιάζει με τον πειρασμό. Δεν πρέπει να προσλαμβάνει τον λόγο του πειρασμού. Ο διάβολος μπορεί να έρχεται και να μου λέει οτιδήποτε αλλά εγώ δεν πρέπει να τον δέχομαι, να προσλαμβάνω εκείνα που μου λέει.

Στο δεύτερο επίπεδο που είναι ο σπόρος που πέφτει επάνω στην πέτρα, κατά το οποίο μπορεί να δεχθείς τον λόγο του Θεού με χαρά αλλά να μη καρποφορήσει, η αποτυχία οφείλετε στο ότι αυτό το μέγεθος δεν το καλλιέργησες σε βάθος και σε χρόνο. Ό,τι κάνει η Εκκλησία το κάνει σε βάθος και σε χρόνο.

Κάθε τι στην Εκκλησία θέλει μια εμμονή, μια επιμονή, με προσευχή, με ταπείνωση, με πολλή άσκηση και με πολύ πόνο. Γι᾽ αυτό βλέπετε σε αυτήν την περίπτωση προσλαμβάνει ο άνθρωπος τον λόγο του Θεού με πολλή χαρά αλλά επειδή δεν έχει ριζώσει σε βάθος μέσα στην ψυχή του, δεν γίνεται τίποτα. Εδώ ο Χριστός μας ζητά πέρα από τον μη συνδυασμό με τον πειρασμό να αποκτήσουμε ένα βάθος. Το βάθος αποκτάται με πολυχρόνια δουλειά. Βλέπετε ένας εργάτης για να ανοίξει έναν βαθύ λάκκο, πόσες ημέρες, ίσως και μήνες , πρέπει να εργασθεί και να δουλέψει.

Χρειάζεται λοιπόν, μια επιμονή στα ίδια τα μεγέθη. Βλέπετε η Εκκλησία κάθε μέρα κάνει Όρθρο, Θεία Λειτουργία και Εσπερινό. Κάνει τα ίδια και τα ίδια. Φαίνονται τα ίδια αλλά καλλιεργούν το βάθος. Η Εκκλησία μας καλεί κάθε μέρα να προσευχόμαστε, κάθε τόσο να νηστεύουμε, να είμαστε και να μένουμε στις ίδιες αρετές μόνιμα. Κι είναι αυτό το βάθος που προσπαθεί η Εκκλησία να καλλιεργήσει, που το ξεχνάμε γιατί είμαστε πρόχειροι. Αυτό είναι το δεύτερο στοιχείο αυτής της νηπτικής θεωρίας το οποίο μετά αξιοποιήθηκε από όλους τους νηπτικούς Πατέρες της Εκκλησίας.

Και το τρίτο στοιχείο αυτής της νηπτικής θεωρίας είναι εκεί όπου πέφτει ο σπόρος στα αγκάθια και δεν προσλαμβάνεται. Και λέει ο Χριστός το γιατί. Μιλάει για τις ηδονές και τον πλούτο. Μιλάει για πράγματα τα οποία μας δένουν με τον κόσμο και δεν μπορούμε να προσληφθούμε από τον Θεό, ούτε να προσλάβουμε τα του Θεού. Εγκαταλείπουμε όλη την στροφή προς τον Θεό που κάναμε κάποια στιγμή δια της μετανοίας, που είναι η μεγαλύτερη αρετή και στρεφόμαστε στα πράγματα του κόσμου με τα οποία πρέπει μόνο περιστασιακά να εμπλακούμε απλά και μόνο για να κάνουμε χρήση. Και εκεί δενόμαστε.

Και τα τρία αυτά επίπεδα, δηλαδή η μη πρόσληψη των πειρασμών, το να μην ασχολείται κάποιος με τα πράγματα του κόσμου, πέρα από εκείνο που είναι αναγκαίο για να το χρησιμοποιεί και η τέλεση της δουλειάς, της νηπτικής εργασίας δηλαδή, σε βάθος είναι τα βασικά μεγέθη -άξονες της Ορθοδόξου Νηπτικής Θεωρίας. Έτσι θα την λέγαμε. Αν διαβάζατε όλη την φιλοκαλία και όλο τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη στην ρίζα τους αυτά θα βρίσκατε. Αυτά αξιοποιήθηκαν και από τους Πατέρες της Εκκλησίας.

Λοιπόν έτσι γίνεται η αποκάλυψη του μυστηρίου [του να αρχίσεις να ακούς πραγματικά και να καταλαβαίνεις αυτά που ακούς μέσα στην Εκκλησία]. Ο Θεός παραμένει μυστήριο αλλά αποκαλύπτεται στις ανθρώπινες αισθήσεις, αν όμως προηγουμένως οι ανθρώπινες αισθήσεις καθαρισθούν και καλλιεργηθούν. Και θα καλλιεργηθούν με αυτά τα μεγέθη επάνω σε αυτούς τους άξονες της νηπτικής θεωρίας. Αν οι αισθήσεις δεν καλλιεργηθούν και τα μυστήρια του Θεού, που είναι δυνατόν να κατανοηθούν, θα παραμένουν ακατανόητα.

Αλλά ακατανόητο είναι επίσης και το ότι γινόμαστε οι ίδιοι ακατανόητοι όταν μπαίνουμε μέσα στην Εκκλησία και λέμε: «δεν καταλαβαίνουμε τίποτα» και διαμαρτυρόμαστε. Και ζητάμε εξωτερικές αλλαγές [μεταφράσεις των κειμένων κ.λ.π.]. Αλλά αυτά τα πράγματα δεν διορθώνονται έτσι. Η αλλαγή πρέπει να γίνει μέσα μας. Και η αλλαγή θα γίνει μέσα μας όταν συμβούν τα παραπάνω. Και τότε επειδή ανοίξαμε τον δρόμο στην Χάρη του Θεού, η χάρις του Θεού θα μας φωτίσει και τότε όλα θα γίνονται κατανοητά.

Αυτά είναι η λύση του λεγομένου «προβλήματος της κατανοήσεως και της μεταφράσεως των λειτουργικών κειμένων». Αυτός είναι ο άξονας. Για αυτό αυτή η παραβολή του σπορέως είναι πάρα πολύ καίρια, γι᾽ αυτό και το θέμα αφορά ολόκληρο το σώμα της Εκκλησίας. Και αν εσείς διαμαρτυρηθείτε ότι αυτά τα οποία τελέσαμε εδώ σήμερα στη Θεία Λειτουργία δεν τα καταλάβατε, πριν να διαμαρτυρηθείτε και πριν διαβάσετε ερμηνευτικές προσεγγίσεις από κείμενα, πράγμα που ασφαλώς σας παροτρύνω να κάνετε, θα πρέπει να μπείτε σε αυτά τα μεγέθη της νηπτικής θεωρίας. Βιωματικά όμως και στο τρίπτυχο που αναλύσαμε. Και τότε όλα αποκαλύπτονται με τη χάρη του Θεού.

Η παραβολή του σπορέως... Τόσο γνωστή και τόσο άγνωστη... Τόσο μυστήριο και τόσο φανερούμενο... Κι όλα να εξαρτώνται από μας...

---

* Η αρχική απομαγνητοφώνηση και λεκτική επεξεργασία έγινε από τον μοναχό Δαμασκηνό Αγιορείτη (impantokratoros.gr). Οι λοιπές διορθώσεις και επιμέλεια έγιναν από την floga.gr.

(Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Θεοδρομία, έτος ιε᾽ τεύχος 1 Ιανουάριος-Μάρτιος 2013, σελ. 10-14)